Nedavno je objavljena knjiga izuzetno zanimljivog sadržaja autora Aleksandra Đorđevića pod nazivom „Street art Belgrade“. Knjigu su objavile KOMSHE, dvojezična je (srpski jezik i engleski), prebogata ilustracijama i vrlo zanimljivog koncepta. Podeljena je na šest poglavlja intrigantnih naziva: Snaga, Radost, Mudrost, Slava, Tuga i Ljubav. Poglavlja ujedno predstavljaju i žanrovsku podelu grafita, tako što su ulični radovi grupisani ne po tehnici izvedbe već po tematici grafita što ujedno predstavlja i novinu kada su u pitanju ovakva izdanja. Želja autora je bila da se preko ovog izdanja sačuva bar deo magije ulične umetnosti koja je podložna brzim promenama, nestajanjem kako zbog vremenskih prilika tako i od ljudske ruke koja ne shvata lepotu ove umetnosti svima dostupne.
TKV
Grafiti predstavljaju potrebu za komunikacijom, oni su stalno evoluirajuća, živa i iskrena umetnost i često će poruka koju street artist/kinja želi da pošalje biti jača i bitnija od samog umetničkog izraza grafita. Po definiciji grafiti predstavljaju crteže ili tekstove koji su nacrtani, urezani ili naslikani na zidu. Pri izradi grafita najčešće se koristi sprej, ali mogu da se koriste i markeri, četke i razne tehnike urezivanja. U street art-u postoji pravac – Kaligrafiti, što predstavlja zapravo tehniku ispisivanja slova slobodnom rukom, od jednostavnih jednobojnih slova do izrazito kompleksnih trodimenzionalnih rešenja. Posebno popularna tehnika (o kojoj je bilo reči u jednom od prethodnih blogova i čiji je predstavnik čuveni Banksy) je stensil tehnika koja predstavlja upotrebu unapred pripremljenih šablona na kojima su izrezane površine koje se boje. Ovakav šablon se lepi na zid i preko njega se uglavnom sprejem, nanosi boja. Nakon odlepljivanja šablona sa zida, na površini (zidu) će ostati obojena ona izrezana površina kroz koju je prošla boja. Jedan od prvih street art umetnika koji je osamdesetih godina prošlog veka počeo da koristi šablone velikog formata je Black Le Rat, čiji se jedan rad nalazi i u Karađorđevoj ulici u Beogradu.
Prvi grafiti u Evropi se pojavljuju u Parizu i Berlinu i ova dva grada će imati veliki uticaj i na beogradsku street art scenu. Prva ekipa koja je u Beogradu počela da radi grafite, u Bloku 45 nosi naziv RCC (Rap City Crew), inače su poznati i kao Fantastic Boys. Kasnije umetnik Jens (pseudonim autora poznatog kao Miša) kasnih osamdesetih godina prošlog veka inspirisan grafitima grupe RCC izrađuje svoj prvi grafit, ujedno je ovaj autor i jedan od umetnika sa najdužim stažom u istoriji beogradskog street art-a. Početkom devedesetih godina zamire street art scena koja doživljava procvat polovinom devedesetih kada se Jens vraća iz Pariza. Tih godina je nastao i njegov čuveni grafit „STUFF” u Bloku 45. Zanimljivo je da je ovaj grafit među prvim grafitima koji je doživeo medijsku „popularnost” jer je bio korišćen kao eksterijer u brojnim spotovima tog vremena. Jens zajedno sa grafiti umetnikom pod imenom Cobes 1996. godine osniva novobeogradsku grafiti grupu: AGC (Anonimous Graffiti Crew) i počinju da stvaraju grafite po uzoru na one pariske sa početka devedesetih godina. U Beogradu je 1999. godine organizovan i prvi „Graffiti Jam”, što je zapravo bio festival koji je okupljao najbolje crtače uz prateći muzički program koji je tada realizovan u dvorištu škole „Kralj Petar prvi”. Beogradska ekipa street art umetnika koja dostiže veliku popularnost i visok kvalitet u crtanju legalnih grafita pod imenom HALLEY ZONE osniva sa još nekolicinom crtača tokom dvehiljadite godine grupu BGILLEGAL – jednu od najozbiljnijih grupa beogradske grafiti scene. Zanimljiva je činjenica da je i u program Oktobarskog salona 2002. godine bio uvršten jedan grafiti rad, nacrtan na limenoj ogradi jednog gradilišta.
TKV
Autor ovog rada je bio street umetnik Demon, ujedno i prvi umetnik-crtač koji je učestvovao na nekoj državno-kulturnoj manifestaciji.
A od 2003. godine i Beogradski letnji festival (BELEF) počinje da podržava Graffiti Jam-ove. Među najuspelijim festivalima se ubrajaju oni na kojima su gostovali i svoj street art trag ostavili poznati grafiti majstori poput: REMED, Mark Jenkins, Blek Le Rat, BLU i M City.
TKV
Jedna od najzanimljivih street art umetnica zastupljena u ovoj knjizi je TKV – The Kraljica Vila. Inače, naziv „kraljica” nije slučajan, jer u street art žargonu on je rezervisan za crtače koji uživaju posebno poštovanje među drugim crtačima. Svoj stil TKV je postepeno otkrivala, ali se uvek bazirao na šablonima i prepoznatljivim ženskim portretima kroz koje je ispoljavala sebe na različite načine. Njena umetnost je vrlo specifičnog vizuelnog dejstva, intimna je, i ujedno njeni radovi predstavljaju u isto vreme i poruku. Motiv za crtanje grafita za TKV je uvek bila sloboda.
Nepoznat autor
Brojni grafiti zabeleženi u ovoj knjizi danas više ne postoje, Među njima su i oni u Hercegovačkoj ulici nelegalno srušenoj. Sva sreća pa ovakva izdanja mogu da svedoče o nekadašnjoj njihovoj lepoti, kada slobode više nema.