Rani počeci liberalne ekonomije na ovim prostorima tridesetih godina prošlog veka imala su pozitivne efekte na čitavo društvo. Gradnja fabrike stakla u Pančevu bio je neverovatan uspeh ekonomista, Vlade Kraljevine, ali i lokalne samouprave. U to vreme, učeni ljudi znali su šta je strateški interes države, te su u dogovoru sa investitorima iz francuske firme „Saint Gobain”, čehoslovačke „Vitrea” i belgijske „Unitbell” registrovali Prvu mehaničku fabriku stakla za prozore A.D. 1930. godine. Investitori su se opredelili za naš grad jer je Odbor samoupravnog grada Pančeva prepoznao potencijal, te im je 1931. godine ustupio na besplatno korišćenje zemljište površine 18 jutara. Peći su postavljene i prve količine ravnog stakla dobijene su 1932. godine. Proizvodnja je bila obustavljena u vreme Drugog svetskog rata, ali već 1945. proizvodnja je nastavljena. Nacionalizacijom 1946. prelazi u vlasništvo države, i polako počinje da širi svoje kapacitete za proizvodnju.
Fabrika stakla Pančevo postala je nesumnjivo ključni faktor u snabdevanju gotovo svih vrsta stakala na ovim prostorima, pa i šire. Proizvodnja se nesmetano odvijala sve do uvođenja sankcija. Sankcije su bile ključni razlog za delimično, a na kraju za konačno zaustavljanje rada fabrike. Prekinuta je saradnja sa staklarom u Lipiku, prestale su isporuke TAM-u, Avtomontaži i Gorenju u Sloveniji, a potom i dopremanje kalcinirane sode iz Tuzle i iz Makedonije. Sankcije Ujedinjenih nacija zaustavile su izvoz oko 30 odsto ukupne godišnje proizvodnje stakla (treće kategorije), koja su u Italiji, Francuskoj i Holandiji bila korišćena za ugradnju u staklenicima. Obustavljen je i uvoz sode iz Rumunije, a Staklaru je potpuno zaustavio nedostatak gasa iz uvoza, kao neophodnog energenta. Proizvodnja je obustavljena, osim u dve kalionice i u nekim doradnim pogonima, što je uslovilo smanjivanje broja radnika sa 1.480 u decembru 2003. na oko 700 do septembra 2004. godine, nakon prihvatanja socijalnog programa. Tada je stao i pogon za proizvodnju medicinske ambalaže.
Od 2004. na scenu stupaju tajkuni, rak rana našeg društva, i kreće kompletna devastacija fabrike. Srušeni su pojedini objekti i peći, metalni delovi se seku i prodaju otpadima, kao i ozidi i vatrostalne cigle. Prestala je i proizvodnja livenog stakla, koja je, prema potražnji na tržištu, imala ozbiljne izglede za opstanak. Moramo napomenuti da se u to turbolentno vreme na mestu ministra finansija i ekonomije nalazio Božidar Đelić, a njega je zamenio Mlađan Dinkić. Direktor Agencije za privatizaciju bio je Branko Pavlović. Do 2017. godine stiglo je nekoliko ponuda za njenu privatizaciju, najozbiljnija od kineske kompanije koja je bila spremna da investira 200 miliona u pokretanje proizvodnje ravnog stakla. Od 2004. mnogi eksperti su bili angažovani na radu kako obnoviti proizvodnju, postojali su i predlozi da se uradi studija o izvodljivosti. Međutim država nije imala sluha. Da bi baš te 2017. godine, pred državnom Agencijom za licenciranje stečajnih upravnika, „Promist” kupio jedan deo Staklare za oko 416,9 miliona dinara, što je bila i početna cena na tenderu održanom 7. avgusta te godine. Ovom prilikom prodat je kompleks fabrike stečajnog dužnika, Industrija stakla Pančevo u stečaju, koji se sastoji od 171 objekta ukupne površine oko 114.200 m2. Prodata je i oprema koju čine mašine, peći, linije za proizvodnju i druga oprema i pokretna imovina. U kupljenom paketu su bile i zalihe raznih vrsta stakala. Ova proizvodno-prometna firma bavi se prodajom veštačkog đubriva, iz uvoza i domaće proizvodnje, kao i logistikom i nekretninama. Kao što se može čuti iz priloženog, kompanije nema nikakve veze sa proizvodnjom stakla. Već tad postalo je jasno da fabrika stakla odlazi u prošlost. Kompleks objekata, umesto da bude zaštićen kao industrijsko nasleđe, prepušten je propadanju, a potom i rušilačkim aktivnostima aktuelnog vlasnika, novosadske firme „Promist”. Završni udarac zadat je prošle nedelje – Pančevačka staklara prodata je u stečaju kao pravno lice po početnoj ceni od 43,7 miliona dinara, pošto nije bilo kupaca na prethodnom javnom nadmetanju, kada je cena bila 62,5 miliona dinara. Novosadsko preduzeće „Promist” novi je vlasnik pravnog lica „Industrija stakla” iz Pančeva, objavila je Agencija za licenciranje stečajnih upravnika.
Prema ranijim natpisima u štampi, „Promist” je zainteresovan za gradnju naselja na zemljištu fabrike. Na osnovu odluke Skupštine grada Pančeva o izradi izmena i dopuna Plana generalne regulacije Celine 7 – Luka Dunav, „Green Field 2”, Stara Utva i „Staklara”, izrađen je elaborat. Nosilac izrade plana, čiji je naručilac Grad Pančevo je lokalni Sekretarijat za urbanizam, građevinske, stambeno-komunalne poslove i saobraćaj, a obrađivač JP „Urbanizam”, dok je kao odgovorni urbanista potpisana Dušica Černicin. Razlog za izradu izmena i dopuna Plana je usaglašavanje sa Generalnim urbanističkim planom Pančeva, kao planom višeg reda, i definisanje pravila građenja za blok 174, koji obuhvata zonu poslovanja sa kompatibilnim namenama, u okviru koje se nalazi poslovno-industrijski kompleks „Staklara”, i zonu stanovanja sa kompatibilnim namenama. Na osnovu inicijative „Promist” d.o.o. iz Novog Sada, vlasnika kompleksa Staklara, pretežna namena planiranog naselja je stanovanje sa poslovnim prostorima i pratećim sadržajima.
Treba napomenuti da ovde nije problem „Promist” d.o.o. koji svoju poslovnu imperiju širi na različite načine (uticaj, pritisci, finansije), pritom koristeći zakone koji su krojeni po meri tajkuna. Problem je država i njen stečajni upravitelj sa Andrićevog venca koji sve to dozvoljava, a čiji je osnovni postulat poslovanja, leva ruka-desni džep. Neverovatni i nerazumni potezi države, kao i gradske vlasti, a verovatno u sprezi sa koruptivnim radnjama, doveli su do paradoksalne situacije: Gasi se fabrika da bi bio napravljen kompleks zgrada. Ako je to put u ekonomski prosperitet grada i same države, onda smo mi u velikom problemu.
Ovo je eklatantan primer i lekcija iz nebrige i korupcije – kako zatvoriti fabriku stakla i otvoriti novo poglavlje u „urbanom razvoju”.
