Prostor Zlatiborskog okruga obiluje prirodnim lepotama, kulturnim i istorijskim znamenitostima, zbog čega se smatra veoma atraktivnim turističkim odredištem. O Užicu, kao sedištu okruga, i njegovoj bližoj okolini uglavnom se dosta zna. Retko ko na planinskoj lepotici Zlatiboru nije obišao Čigotu, Ribničko jezero, Tornik, Ljubiš, Gostilje, Sirogojno i Stopića pećinu, ko nije uživao u šetnji šumovitom Tarom i sa njenih vidikovaca uživao u pogledu na Drinu, ko nije posetio čuveni manastir Raču, ko se nije divio Zaovinskom i Perućačkom jezeru i najkraćoj, kristalno čistoj reci Vrelo („Reka Godina”), ko se u Mokroj gori nije provozao „ćirom” po Šarganskoj osmici, ko nije bio u Kusturičinom Drvengradu… Zato o tome sada neće biti reči. Ovom prilikom vas vodimo ka Novoj Varoši i Prijepolju.
Dvadesetak kilometara od Užica, u zlatiborskoj pitomini, nedaleko od Čajetine, na lokaciji koja je nekada nosila naziv Kraljeve, pa potom Partizanske vode, poslednjih godina izniklo je veliko urbano naselje, pravi grad nazvan Zlatibor sa velikim brojem hotela i gusto načičkanim apartmanima i vikendicama. Tu je i danas veliko gradilište, koje narušava mir ovog turističkog mesta. Na sreću, gostima preostaje šetnja po okolnim proplancima i uređenim stazama, odlazak do zanimljivih mesta u okolini, ili vožnja gondolom do najvišeg zlatiborskog vrha Tornika (oko 1.500 metara).
Uvačka jezera, Nova Varoš i Zlatar
Od Zlatibora do Nove Varoši ima oko 45 kilometara. Tu relaciju ćete prevaliti za manje od sat vožnje rekonstruisanim magistralnim putem, koji vodi ka Crnoj Gori. Prvih petnaestak kilometara vozićete uživajući u lepim zlatiborskim pejsažima, a potom ulazite u brdovitiji, krševitiji i šumovitiji predeo. U Kokinom Brodu, deset kilometara pre Nove Varoši, s leve strane puta, pruža se Zlatarsko jezero. To je jedno od tri veštačka jezera, nastala pregrađivanjem reke Uvac radi izgradnje hidrocentrala. Prvo u tom nizu je Uvačko (Sjeničko) jezero, čija je brana kod sela Akmačići, drugo ovo Zlatarsko kod Kokinog Broda i treće, najnizvodnije Radoinjsko jezero. Jezera su podesna za krstarenje i za sportski ribolov. Vodotok Uvca, koji se prostire na području opština Sjenica i Nova Varoš, proglašen je za specijalni rezervat prirode. Tu je stanište naše najveće ptice, beloglavog supa, orla lešinara čiji je raspon krila veći od dva metra. A tu su i čuveni meandri u kanjonu Uvca, zbog kojih turisti rado idu na vidikovce (Ravan krš ili Molitva) da ih odatle snimaju i snimke zadrže kao dragu uspomenu na jedinstven prizor.
Do Nove Varoši treba preći još deset kilometara. Ako ste se umorili i ožedneli, zastanite kod Suljine česme nadomak grada, predahnite i napijte se hladne i čiste planinske vode. Nova Varoš je gradić na nadmorskoj visini od oko hiljadu metara, u kome živi oko 8.800 stanovnika, smešten uz magistralni put, na padinama Zlatara. Sedište je opštine sa ukupno 20.000 žitelja. Nekad je ovde samo u industriji bilo više od sedam hiljada zaposlenih. Nosilac industrijskog razvoja opštine bila fabrika gume, klasične, gumene i vulkanizovane obuće i plastične ambalaže „Zlatar”. Posle privatizacije smanjen je broj zaposlenih. Sada su glavne firme DOO „Zlatarplast” u Bistrici, „Plastika” u Novoj Varoši i kompleks „Kokin brod”. Značajni potencijali su u stočarstvu, voćarstvu i šumarstvu, a velike razvojne šanse ima turizam.
Turistički savez ovog grada organizuje nekoliko zanimljivih manifestacija, kojima se promovišu privredni i turistički potencijali novovaroškog kraja. U okviru „Zlatarfesta” odvija se sirijada (promocija zlatarskog sira), izložba meda i pčelinjih proizvoda, izložba ručno rađenih prehrambenih poizvoda, tekstilnih i drugih predmeta, takmičenje u čobanskim veštinama, tradicionalno pevanje izvika, razna sportska takmičenja, izložbe i koncerti.
Ljubitelji verskog turizma u Novoj Varoši imaju priliku da obiđu muslimansku džamiju i pravoslavnu crkvu Svete Trojice. U selu Rutoši nalazi se Manastir Janja, posvećen Joakimu i Ani, a u selu Božetići manastir Dubnica, posvećen Svetoj Trojici..
Sa područja novovaroške opštine potiču mnogi znameniti ljudi: bivši Patrijarh srpski Gavrilo, čuveni vojskovođa iz balkanskih i Prvog svetskog rata, vojvoda Petar Bojović (njegov spomenik dominira na trgu u centru grada), slikar i pisac Pivo Karamatijević i čak deset narodnih heroja.
Iznad Nove Varoši uzdiže se planina Zlatar, čiji najviši vrh Velika Krševa dostiže visinu od 1.625 metara. Prostire se između reka Lim, Uvac, Mileševka i Bistrica. Zbog specifične klime (prava vazdušna banja), obilja zelenila i nedirnute prirode, Zlatar se smatra značajnom turističkom regijom, podesnom za sportsko-rekreativni, izletnički, zdravstveni, kongresni, lovni i seoski turizam. Ovde postoji avantura park i uređena ski staza, koja u zimskom periodu okuplja veliki broj ljubitelja skijanja. Na Zlataru su nekad uspešno radili hotel „Panorama” i rehabilitacioni centar „Zlatar”. „Panorama” je nakon nekoliko godina zastoja opet aktivan hotelski kapacitet sa 200 ležajeva, bazenom i uslovima za organizaciju kongresa i raznih proslava. Posle više neuspelih pokušaja, Rehabitacioni centar „Zlatar” je konačno privatizovan, pa se očekuje njegovo renoviranje i ponovno otvaranje. U međuvremenu na Zlataru su podignuti još neki smeštajni kapaciteti, što potvrđuje da je oživeo turizam na ovoj planini.
Prijepolje, Mileševa i Sopotnica
Sa Zlatara asfaltirani put vodi ka Sjenici, Pešterskoj visoravni i dalje ka Novom Pazaru. Mi ovom prilikom ne nastavljamo tim pravcem, već se spuštamo u Novu Varoš i magistralnim putem krećemo ka jugozapadu. Sledeći cilj našeg putovanja je Prijepolje i njegova okolina.
Prijepolje je grad sa 13.000 žitelja i sedište istoimene opštine sa ukupno 30.000 stanovnika. Nalazi se u podnožju planine Jadovnik, na ušću Mileševke u Lim. Pod sadašnjim imenom grad se prvi put pominje 1332, a u dubrovačkim analima 1343. godine. Bio je u sastavu Nemanjićke države, a pod turskom vlašću sve do 1912. godine. I ovde je privatizacija poslednjih godina izazvala smanjenje broja zaposlenih. Tekstilni kombinat „Ljubiša Miodragović”, koji je nekad bio veliki izvoznik i zapošljavao preko tri hiljade radnika, nažalost više ne postoji u tom obliku.
I ovaj grad i njegova okolina dali su mnoge važne ličnosti, među kojima narodne heroje Vladimira Perića Valtera i Ljubišu Miodragovića, košarkašku legendu Vladu Divca, glumca Danila Lazovića, fudbalera Mihajla Pjanovića i odbojkaša Vladimira Petrića, a ima i mnogih drugih poznatih imena.
Na području opštine Prijepolje postoje dva granična prelaza prema Crnoj Gori. Prelaz Brodarevo udaljen je od Prijepolja 25 kilometara na magistralnom putu koji vodi ka Bijelom Polju i dalje ka Podgorici. Na 15 kilometara od Prijepolja, kod istoimenog sela, nalazi se prelaz Jabuka, odakle put vodi ka Pljevljima. U Jabuci valja posetiti Memorijalni centar „Boško Buha”, posvećen pionirima i omladincima poginulim u NOB-u. Izgrađen je na mestu pogibije pionira-borca, narodnog heroja Boška Buhe, kome je ovde podignut spomenik i izgrađen spomen dom. Memorijalni centar je do 1990. godine bio veoma posećeno mesto za đačke ekskurzije. Raspadom SFRJ zapušten je i počeo da propada.
Na Kamenoj gori, nedaleko od Prijepolja, u veoma posećenom istoimenom selu, nalazi se Sveti bor, najveće očuvano drvo, staro blizu pet stotina godina. Ovaj bor visok je 13, a njegova krašnja široka čak 18 metara. U mestu Sopotnica, 20 kilometara od Prijepolja, nezaobilazna turistička atrakcija su vodopadi reke Sopotnice, koji su proglašeni za spomenik prirode i zaštićeno prirodno dobro. Serija slapova različitih po visini i obliku, predstavlja jedinstven prirodni fenomen i izaziva divljenje posetilaca.
Preporučujemo da u Prijepolju posetite tri značajna kulturno-istorijska spomenika – Sabornu crkvu Svetog Vasilija Ostroškog (iz 1890. godine), Sahat kulu i Ibrahim-pašinu džamiju (iz 1572. godine). U tamošnjem muzeju, pored bogate etnološke i istorijske postavke, nalazi se i deo sa stvarima Vlade Divca posvećen bogatoj sportskoj karijeri ovog Prijepoljca. Na šetalištu pored Lima zastanite kraj spomenika Svetom Savi, na kome su ispisane njegove reči „Nama je sudbina odredila da budemo zapad istoku, a istok zapadu”.
Za kraj ostavljamo obilazak manastira Mileševa, koji je od grada udaljen šest kilometara. Podigao ga je pored reke Mileševke 1219. godine kralj Vladislav, koji je tu i sahranjen. Kao jedan od najznačajnijih manastira Srpske pravoslavne crkve, manastir ima status nepokretnog kulturnog dobra velikog značaja, a uživa i zaštitu Uneska. U njemu je sedište Mileševske eparhije. Poznat je po tome što su u njemu bile položene mošti Svetog Save, koje su potom Turci preneli u Beograd i spalili na Vračaru. Najveću pažnju u manastiru Mileševa izaziva očuvana freska „Beli Anđeo”, čija lepota izaziva divljenje svih posetilaca.
U subotu 20. avgusta: Šumadijom šumovitom i valovitom: Od Kosmaja do Oplenca
