Znakovi pored (kovačičkog) puta ili: Napredna priroda, napredno društvo

Opština Kovačica je multinacionalna sredina, oduvek su ovde zajedno živeli Slovaci, Srbi, Mađari, Rumuni, Romi… Jednu od najmanjih vojvođanskih opština čini osam naselja: pretežno slovačke Kovačica i Padina, većinski mađarska Debeljača, uglavnom rumunski Uzdin, kao i srpska naselja Crepaja, Idvor, Samoš i Putnikovo. Iako vreme čini svoje, iako su svakakvi istorijski vetrovi duvali ovim krajevima, ovaj raspored se više-manje održao u poslednjih dve stotine godina i za sve koji žive u ovoj maloj južnobanatskoj opštini ove činjenice su poznate i jasne.

Ono što se pomalo već zaboravilo je da je ovde do pre sto godina bila velika Austro-Ugarska i da su nekada ovde nazivi srpskih, slovačkih i rumunskih naselja bili mađarizovani pa je tako onomad (pre završetka Prvog svetskog rata i Trijanonskog sporazuma) na primer Kovačica bila poznata pod nazivom Antalfalva, a Padina kao Nagylajosfalva. Tokom XX veka – u vreme obe Jugoslavije – mađarski nazivi za ova dva naselja nisu korišćeni. Ali onda se 2013. odlukom APV o utvrđivanju mađarskih naziva naseljenih mesta utvrđuje lista tradicionalnih naziva naseljenih mesta na mađarskom jeziku na teritoriji lokalnih samouprava, u kojima je mađarski jezik u službenoj upotrebi. Dakle, pošto su prema Statutu, u Opštini Kovačica u službenoj upotrebi srpski jezik i ćirilično pismo, a istovremeno i latinično pismo, slovački jezik i njegovo pismo, mađarski jezik i njegovo pismo i rumunski jezik i njegovo pismo – i ovde se vraćaju stari mađarski nazivi: Antalfalva (Kovačica), Nagylajosfalva (Padina), Számos (Samoš), Újozora (Uzdin), Cserépalja (Crepaja), Udvar (Idvor) i Torontálvásárhely (Debeljača).

A šta se desilo sa novim znakovima na ulazima i izlazima iz kovačičkih naselja? Postavljeni su pre neki dan i na skoro na svim znakovima imamo greške, brljotine koje je napravio neko ko izgleda ne poznaje lokalnu istoriju, prirodu i društvo. Ili neko koga apsolutno nije briga za ljude koji žive u opštini Kovačica. Na primer, neki narodi su smešteni u naselja u kojima ih ima samo u tragovima, pa tako znaci na ulazu i izlazu u skoro-pa-čisto srpsko naselje Samoš uz srpski-ćirilični naziv navodi i još jedan – mađarski naziv Számos, iako je po popisu Mađara u Samošu – ima 9 (devet), to jest mnogo ispod jedan odsto.

Onda, nije poštovano ni to koji narod je najbrojniji u naselju pa su i u većinski slovačkoj Kovačici i u čisto slovačkoj Padini prvo stavljeni mađarski nazivi pa tek onda slovački. Dakle, saglasno Odluci o utvrđivanju mađarskih naziva, iako su se baš ovdašnji Slovaci do pre stotinjak godina žustro opirali mađarizaciji (npr. Kovačički proces, 1907.), sada su na znakovima na ulazu i izlazu iz slovačkih naselja Kovačica i Padina uz srpske nazive na ćirilici drugi najvažniji upravo mađarski nazivi Antalfalva i Nagylajosfalva, da bi slovački nazivi zauzeli tek treće mesto. Možemo ovde pomenuti i to da baš recimo u Padini po popisu ima ukupno 2 (dva) stanovnika koji su pripadnici mađarske nacionalnosti (0,03% stanovništva Padine). Naravno, nije prošlo ni nedelju dana od postavljanja novih znakova i počeli su protesti, pa je tako na jednom od znakova u Padini prelepljen naziv Nagylajosfalva.

Elem, sve je ovo pre svega jedna velika poetska pravda. Već osam godina je prošlo otkako je u Srbiji na vlasti Srpska napredna stranka, izdanak ekstremno nacionalističke Srpske radikalne stranke. U multinacionalnoj Kovačici, SNS je vlast osvojila (prekompozicijom odborničke većine) tek krajem 2015. godine, da bi 2016. SNS po prvi put pobedila i na lokalnim izborima, pored ostalog i brojnim glasovima lokalnih Slovaka. I sve četiri godine koliko vlada SNS, vidljiva je „zahvalnost” Slovacima koji su glasali za ovu stranku u kovačičkoj opštini – vladajuća partija je toliko „zahvalna” da Slovaci (ali i drugi narodi) i dalje odlaze iz Kovačice i Padine te oba ova naselja se ubrzano prazne i propadaju. I zato je propust sa novim znakovima po naseljima po opštini Kovačica zapravo samo još jedna brljotina u dugom nizu…

Na kraju krajeva, sve ovo je i jedna velika ironija. Već dve godine Nacionalni savet Slovaka drže upravo ljudi kojima su usta uvek bila puna prava i interesa vojvođanskih Slovaka ali nekako po osvajanju vlasti njihovo ćutanje postaje sve glasnije i upadljivije. Tako na primer Nacionalni savet Slovaka i dalje ima svoj Odbor za službenu upotrebu jezika i pisma – čine ga predsednik Vladimir Francisti, potpredsednik Jan Palik i članovi Igor Feldi, Sladan Srdić, Jan Šuljan, Branislav Slivka, Daniela Halupkova, Daniela Lazorova, Janko Havran i Miroslav Oravec. Ostaje velika misterija čime se ovaj odbor bavi, ako se dešavaju ovakve brljotine po slovačkim sredinama u Vojvodini?

Sve u svemu, propusti sa znakovima pored puta predstavljaju sipanje još soli na ranu lokalnim Slovacima te za mnoge ostaje pitanje šta se zapravo drugo i moglo očekivati nakon glasanja – u lokalnom parlamentu ili u Nacionalnom savetu Slovaka – za Srpsku naprednu stranku? Jer, nakon svega, vidljivo je i belodano je jasno, da ova stranka i njeni trabanti ne haju previše za potrebu da svojim glasačima malo lepše uzvrate za ukazano poverenje!

P. S. A to što su nazivi slovačkih mesta na mađarskom, samim Mađarima u opštini Kovačica ne znači ama baš ništa – jer i Mađari odavde odlaze, od popisa do popisa vidimo kako i ovaj narod nestaje iz Vojvodine isto kao i Slovaci, za tih deset godina Mađara bude i pedesetak hiljada manje…