U Mačvi i Šapcu ljubav prema konjima postoji oduvek, prve trke organizovane su davne 1820. godine, u vreme Jevrema Obrenovića, gospodara Šabačke nahije. Od tada do danas mnogo toga se promenilo, nazivi i granice država u kojima se trčalo, ali topot galopera je ostao isti, kao i, uvek iznova veća, želja da se protriči ovom stazom i stigne do lovora…”
Ovako na svojoj javnoj stranici Šabački hipodrom najsažetije govori o svrsi svog postojanja. Za znalce ne bi trebalo dodati čak ni zarez. Za potrebe ovog teksta nešto o istoriji, tradiciji, ali i sadašnjosti Šabačkog hipodroma. Mesta, bez koga Šabac ne bi bio to što jeste.
Kao i mnoge druge institucije, ali i arhitektura, moda i obrazovanje, i prve konjičke trke održavaju se u vreme Jevrema Obrenovića, brata kneza Miloša, koje se u Mačvi zove još i – Jevremovo zlatno doba. Njegovim dolaskom 1816. godine za gospodara Šabačke nahije, kao ljubitelj konja priređuje prve konjičke trke u Srbiji. Trke su se održavale na potezu Dudara – železnički most sve do 1925. godine
A prvi konjički klub osnovan je 23. aprila 1888. godine inicijativom Šapčana braće Pante i Mislisava Kurtovića. Klub je dobio ime „Kolo jahača knez Mihajlo”, kasnije je nosio naziv šireg značaja „Drino-savsko kolo jahača knez Mihajlo”. Prostor prvog šabačkog trkališta nazvan je „Mihajilovac”. Danas je to prostor na kome se organizuje čuveni Šabački vašar.
Novi hipodrom na prostoru današnjeg naselja Trkalište otvoren je 1927. godine a o tome ćemo pisati naredni put.
Ravničarski teren plodne Mačve oduvek je bio pogodan za gajenje konja. Kao domaća životinja konji su korišćeni za vuču, ali velikim delom i za jahanje u mirnodopskim i ratnim uslovima. Prestankom ratova sa Turcima u narodu je ostala navika jahanja i gajenja dobrih konja koji su imali visoku cenu. Pored velike pažnje u ishrani konje je trebalo jahati da bi ostali u punoj trkačkoj kondiciji.
Konjarstvo se u šabačkom kraju toliko bilo razvilo da se pojavila potreba i za listom koji je izdat u decembru 1889. godine. Bio je to prvi list koji je objavljivao informacije i tekstove vezane za konjarstvo u Srbiji . Naziv mu je bio „Vitez – list za srpsko viteštvo i privredu”.
Novine „Glas Podrinja” pišu i da je potrebno napomenuti da je u ono vreme broj učesnika na trkama bio znatno veći nego danas. Bilo je trka na kojima je učestvovalo do stotinu grla što je po trci iznosilo dvadeset konja.
Trke su bile propraćene izložbama konja i opreme, takmičenjem u preskakanju prepona a i nagrade su bile veoma dobre. Za brojne posetioce hipodroma „Mihajlovac” 1894. godine postavljene su nove tribine sa 1.000 sedišta. U dane trka Šabac je bio znatno življi. Kafane su bile pune gostiju a hipodrom je bio iskićen zastavama.
„Glas Podrinja”, pozivajući se na istorijske izvore, piše da je Jevrem Obrenović pokrenuo razvoj konjarstva a pored trkačkih grla posvećena je velika pažnja uzgoju i teglećih, jer približavali su se ratovi a konji su bili potrebni za vuču topova. Opština je 1925. godine dala klubu na 99 godina korišćenja drugi prostor površine 35 hektara. To je prostor današnjeg stambenog naselja „Trkalište”. Novo trkalište bilo je ograđeno dva metra visokom ogradom. Sagrađena je velika tribina sa hiljadu sedišta za gledaoce, tribina za počasne posetioce, za sudije, dva zidana ulaza. Postojala je i kladionica, a Šabac je dobio pravi hipodrom ravan onima u Engleskoj.
Šabački hipodrom svečano je otvoren 18. septembra 1927. godine.
Za slabije poznavaoce trka je samo takmičenje. Aleksandar Saša Dragojević, prvi čovek Hipodroma, objašnjava kada trka počinje:
– Trka počinje kada konji izađu u padok (ograđen prostor kružnog oblika za laganu šetnju, zagrevanje) i tamo su nekih 15 minuta. Tu publika može da ih vidi, „oseti”, da vidi kako se ponašaju, za to vreme može se otići i do kladionice… Nešto kasnije, šef padoka daje znak da se konji uzjašu i uskoro iz padoka izlaze na probni galop. Tu ponovo prolaze pored publike, sve to daje jedan lep scenski i psihološki efekat, kako jahačima i konjima, tako i publici. Sudija uskoro daje znak, pomoćni starter diže belu zastavicu i konji počinju da ulaze u start-mašinu. Tada se svi sklanjaju sa staze, glavni starter, koji drži crvenu zastavicu, spušta je, otvara vrata i konji kreću. U tom momentu, ako je start legalan, pomoćni starter spušta zastavicu i trka se nastavlja. Zagrejanu atmosferu dodatno pojačava spiker koji sve vreme komentariše promene na stazi. Regularnost trke kontrolišu i četiri sudije koje se nalaze na kontrolnom tornju, u pravcu „potkovice” (cilja). Pobednika često odlučuje foto-finiš, a jednom se desilo da su dva grla bila toliko izjednačena na cilju, da su podelili prvo mesto!
Šabački hipodrom ima i školu jahanja za najmladje uzraste, od 3 do 10 godina. Za starije uzraste tu je Poljoprivredna škola sa istim ciljem.
Prvi sportski događaj u svetu svakog 1. januara odigrava se na šabačkom hipodromu: svakog 1. januara, tačno u podne, organizuju se novogodišnje konjičke trke. Nekoliko hiljada posetilaca uz kuvano vino i kuvanu rakiju uživa u lepoti galopskog sporta.
Šabački hipodrom je, osim Bogatića, jedino mesto na kome se trče galopske trke u sulkama (kolica na dva točka). U celoj Srbiji ima oko 150 registrovanih grla, a samo u Šapcu ih je oko 90.
Šabački Hipodrom postao je najveći centar za trening trkačkih konja u okruženju. Posle više od jednog veka organizovanja konjičkih trka, u Šapcu je formirana ergela, a prošireni su i kapaciteti za smeštaj galopera. Šabački hipodrom godišnje poseti više od 20.000 ljudi. Poslednja ovogodišnja trka biće održana 27. oktobra.
Fotografije: Šabački hipodrom
Tekst je objavljen u okviru projekta „Sa ukusima zavičaja pred Evropu”, koji partnerski realizuju udruženja „Šumadinka” iz Kragujevca, „Omnibus” iz Pančeva i RTV Šabac iz Šapca, na sajtovima www.glassumadije.rs, www.pancevo.city i www.sabac.tv.
Projekat je podržalo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije.
