Prethodni nastavak feljtona možete pročitati ovde
U Pančevu bi – uz budno oko javnosti i uz obavezno učešće potrošačkih organizacija i organizacija za ljudska prava iz sastava Nacionalnog konventa o Evropskoj uniji, Misije Evropske unije u Srbiji, kao i republičkog i lokalnog zaštitnika građana – najhitnije valjalo izmeniti Odluku skupštine lokalne samouprave koja se odnosi na daljinsko grejanje, kao i Pravilnik JKP „Grejanje” o uslovima i postupcima za isključenje i ponovno priključenje kupaca sa odnosno na sisteme daljinskog grejanja i sanitarne tople vode.
Odluku treba izmeniti u smislu da se (1) iz nje izbace svi protivzakoniti članovi, a to su na prvom mestu član 33 stav 2, član 67 stav 4 i član 87 stav 1 i 2 (čije je dejstvo retroaktivno), da se član 62 uskladi sa odredbama Zakona o zaštiti potrošača u vezi sa reklamacijom, i da se (2) neki članovi izmene. Na prvom mestu valja menjati član 71 stav 1, tako da se iz njega izbaci svako pominjanje nemogućnosti otkaza ugovora za slučaj „nepostojanja tehničkih mogućnosti za potpunu isporuku toplotne energije” i da se izbaci deo rečenice prema kojem je „isporuka toplotne energije neminovna preko dela zajedničke instalacije koja prolazi kroz stan/poslovni prostor, a koja je funkcionalno povezana u celom objektu”, jer nije tačno da kroz svaki stan u Pančevu prolazi zajednička instalacija, tj. da su sve zgrade u Pančevu projektovane sa dvocevnim sistemom zajedničkih instalacija. Takođe, iz člana 67 stav 2 treba izbaciti svako uslovljavanje ostvarivanja prava na otkaz ugovora davanjem saglasnosti drugih stanara, tj. trećih lica – i to u bilo kom procentu. Iscrpna lista problematičnih odredbi Odluke koje treba menjati nalazi se u poglavlju 10 ove studije.
„Tehničke mogućnosti” za isključenje valja svuda u Odluci preformulisati u „tehničke uslove” pošto se nikome, u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima, ne može uskratiti pravo na isključenje, tj. na otkaz ugovora, osim u nevreme, a uslovi moraju biti isti za sve korisnike daljinskog grejanja u stanovima, bez ikakve diskriminacije po spratovima – i moraju biti definisani samom Odlukom, a ne aktom o isključenju, tj. Pravilnikom koji donosi JKP „Grejanje”, jer JKP „Grejanje” ne može da ustanovljava svoje kriterijume koji nisu u skladu sa zakonima Republike Srbije i sa gradskom Odlukom, što se ponajviše odnosi na obavezu potrošača da o svom trošku izoluje zidove, podove i plafone radi eliminisanja tzv. indirektnog grejanja. Akt o isključenju, tj. Pravilnik koji usvaja nadzorni odbor JKP „Grejanje” može samo da razradi uslove iz Odluke, jer je za direktno uređivanje odnosa između korisnika i pružaoca usluge isključivo nadležna skupština jedinice lokalne samouprave.
Na posletku, spisak troškova u Odluci koji ulaze u fiksni deo cene valja redukovati ili ga potpuno ukloniti, jer on potrošačima nije ni od kakvog značaja; samo ih zbunjuje i stvara animozitet prema pružaocu usluge, jer ispada da je jedina uloga koju potrošač ima jeste da kroz fiksni deo izdržava JKP „Grejanje” sa svim njenim „muzičkim željama” kao što su pokrivanje njenih raznoraznih nematerijalnih troškova i pokrivanje „drugih troškova kojima se obezbeđuje odgovarajuća profitna stopa-dobit.”
Iz Pravilnika JKP „Grejanje” valja izbaciti svaki pomen „toplotnih dobitaka za površine prema susednim grejanim prostorima”, tj. svako uslovljavanje potrošača da u postupku isključenja sa toplovodne mreže mora o svom trošku da termički izoluje stan kako bi eliminisao tzv. indirektno grejanje kroz zidove, podove i plafone. Ovaj Pravilnik je takođe podložan ukidanju zato što se njime nezakonito uređuju prava i obaveze iz ugovornog odnosa pružalaca i krajnjeg korisnika usluge. Dakle,podložan je ukidanju iz istog razloga zbog kojeg je Ustavni sud ukinuo slične pravilnike JKP „Standard” Vrbas (jul 2016)[1] i JKP „Toplana” Kruševac (jul 2020)[2].
Što se tiče uspostavljanja i primene sudskih praksi na Osnovnom i Višem sudu u Pančevu koje u korist JKP „Grejanje” a na štetu potrošača-korisnika daljinskog grejanja uporno ignorišu zakone Republike Srbije, favorizuju one delove Odluke Skupštine lokalne samouprave koji idu na ruku JKP „Grejanje”, dok druge delove te Odluke ignorišu ili ih „kreativnim prepričavanjem” predstavljaju kao da su one u isključivu korist JKP „Grejanje”, i oslanjaju se, opet u interesu JKP „Grejanje”, na izmišljene institute „privremenog” i „trajnog isključenja” koji nemaju nikakvo utemeljenje ni u zakonima niti u jednoj jedinoj odredbi rečene Odluke – time bi trebalo ozbiljno da se pozabave Visoki savet sudstva i drugi nadležni organi.
U sledećem nastavku, 4. marta: Preporuke u vezi sa propisima, njihovom primenom i zaštitom potrošača
[1]Ustavni sud, Iuo-481/14 od 7. 7. 2016. g.
[2]Ustavni sud, Iuo-157/2018 od 2. 7. 2020. g.
Tekst je preuzet iz studije Jovana Ristića „NEVIDLJIVI ZAKON (neprimenjivanje propisa o zaštiti potrošača usluga od opšteg ekonomskog interesa pred sudovima u Beogradu i Pančevu)”, koju je oktobra 2020. godine objavilo Udruženje potrošača i bankarskih klijenata Efektiva, Beograd, uz podršku Centra za evropske politike, Naleda i European Western Balkans, kroz projekat „Pripremi se za učešće” koji finansira Delegacija Evropske unije u Srbiji.
Pančevo Si Ti će u narednim mesecima objavljivati delove knjige koji se odnose na nezakonit rad JKP „Grejanje” (naplata fiksnog dela cene grejanja isključenim potrošačima) i na praksu sudova u Pančevu po ovom pitanju. Oprema teksta redakcijska.
Jovan Ristić (1973, Beograd) je diplomirani pravnik, angažovan u udruženju potrošača Efektiva. Pravna specijalnost su mu usluge od opšteg ekonomskog interesa i izvršni postupak. Dugo je bio agencijski i istraživački novinar, i prevodio je sa engleskog jezika.
